Ջեյմս ՈՒոռլիք. Նախագահները գիտակցում են՝ պատերազմն աղետ կլինի

«Ամերիկայի ձայն»-ի հայկական և ադրբեջանական ծառայությունների առաջին համատեղ հարցազրույցը՝ ԵԱՀԿ-ի ՄԽ համանախագահ Ջեյմս ՈՒոռլիքի հետ:

-Դուք նոր եք վերադարձել Սանկտ Պետերբուրգից, որտեղ կայացավ Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումը, ո՞րն էր հանդիպման գլխավոր նվաճումը, կարծում եք, որ այժմ հնարավոր է երաշխավորել խաղաղություն շփման գծում։
-Նախ ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել «Ամերիկայի ձայն»-ի հայկական և ադրբեջանական ծառայություններին ԱՄՆ-ի արտգործնախարարությունում համատեղ հարցազրույց կազմակերպելու համար։ Սա պատմական հարցազրույց է, ես անցյալում երբևէ ադրբեջանական և հայկական ծառայությունների հետ համատեղ հարցազրույց չեմ ունեցել։ Հուսով եմ՝ սա ուղերձ է, որ կողմերը կարող են միասին աշխատել։ Փաստը, որ դուք այստեղ եք համատեղ հարցազրույց վարելու, դրական ուղերձ է ուղարկում երկու երկրներին։ Ես մեծագույն հաճույքով կհամաձայնեմ խոսել հայաստանցի և արդրբեջանցի լրագրողների հետ տարածաշրջանում։ Ես նոր եմ վերադարձել Սանկտ Պետերբուրգի գագաթնաժողովից, որտեղ և կայացավ երկու նախագահների միջև հանդիպումը։ Թե Վիեննայի և թե Պետերբուրգի հանդիպումները կարևոր էին։ Իհարկե այս խնդիրը մեկ կամ երկու հանդիպումով լուծում չի ստանալու, սակայն սա մեծ առաջընթաց էր։ Դուք հարցրիք, թե ինչ համաձայնության ենք մենք եկել։ Կարևոր է հասկանալ, որ նախագահները այս հանդիպումներով փորձում են խնդրի լուծման ելքեր փնտրել, նախ նրանք որոշում կայացրին պահպանել հրադադարը։ Ես համոզված եմ, որ միայն և միայն հրադադարի պահպանման դեպքում է հնարավոր արդյունավետ բանակցություններ վարել։ Երկու կողմերը համաձայնել են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի առաքելության ընդլայնմանը։ Վիեննայում հնչեցին այս հարցի շուրջ որոշ հակասություններ, սակայն մենք պետք է լուրջ քայլեր ձեռնարկենք այս ուղղությամբ։ Խոսքը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի կողմից ձեռնարկվող հետաքննական մեխանիզմի մասին է, որը կերաշխավորի հրադադարի պահպանումը։ Միևնույն ժամանակ հարկավոր է բանակցային կայուն գործընթաց սկսել։ Այժմ սեղանին են դրված մի քանի առաջարկություններ, որոնց շուրջ կողմերը ունեն հակասություններ, սակայն համաձայնության գալը հնարավոր է, և մեր վերջնական նպատակն է երկարատև համաձայնագրի հաստատումը։
-Մենք հաճախ լսում ենք բանակցային գործընթացի առաջընթացի մասին, որո՞նք են գլխավոր հակասությունները գործընթացում, տպավորություն է ստեղծվում, որ շատ բան է մնում փակ դռների հետևում։
-Իհարկե շատ բան է մնում փակ դռների հետևում, և դա ճիշտ է, նախագահները շատ ուղիղ խոսում են միմյանց հետ իրենց համաձայնությունների և հակասությունների շուրջ, կան ավելի շատ համաձայնության, քան հակասությունների կետեր։ Այս բանակցություններում յուրաքանչյուր կետ պետք է համաձայնեցվի, և մենք շարժվում ենք այդ ուղղությամբ։ Այս գործընթացը երեկ չի սկսվել, տարիներ շարունակ ընթացքի մեջ է։ Հուսով եմ, որ խնդրի լուծումը մոտ է։
-Վերջին բախումները հաշվի առնելով, կարծո՞ւմ եք, որ երկարատև խաղաղության հաստատումը հնարավոր է, կողմերը ընդունո՞ւմ են, որ խնդիրը ռազմական լուծում չունի։
-Միանշանակ այո, եթե կողմերը խնդրի բանակցային լուծումը չտեսնեին, նրանք ուղղակի չէին բանակցի։ Երկու նախագահներն էլ գիտակցում են, որ պատերազմի վերսկսումը աղետալի կլինի տարածաշրջանի համար։ Մեր նպատակն է շարունակել բանակցությունները առաջընթաց գրանցելու նպատակով։ Եթե ոչ այժմ, ե՞րբ է ժամանակը։ Եկել է ճիշտ պահը խնդրին լուծում տալու։ Մենք չենք կարող պատերազմի հավանականություն թողնել, տարիներ անց իրավիճակը ավելի դյուրին չի լինելու։
-Երբ բախումները սկսվեցին ապրիլի սկզբին, երկու նախագահները Վաշինգտոնում էին, ի՞նչ կատարվեց և ո՞րն էր պատերազմի վերսկսման այս փորձի պատճառը։
-Մենք չունենք այս հարցի պատասխանը։ Մենք չունենք դիտորդներ շփման գծում, որ կարող էին կայացնել այս որոշումը։ Մենք չունենք հետաքննության մեխանիզմներ, ապրիլյան բախման պատճառները հայտնի չեն, հայտնի են միայն աղետալի հետևանքները։
-Լեռնային Ղարաբաղի բանակցային գործընթացում Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ը առաջին հայացքից տարաձայնություններ չունեն, այս դիտարկումը ճի՞շտ է։ Դռների հետևում կան տարածաշրջանային լայն հետաքրքրություններ, և շատ դիտորդներ պնդում են, որ Ռուսաստանը հետաքրքրված է խնդիրը սառեցված պահել։
-ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան այս խնդրին նույն տեսանկյունից են նայում, մենք համագործակցում ենք, Ռուսաստանը հետաքրքրված է խնդրի լուծման մեջ, Ռուսաստանի նախագահը բավական ժամանակ է ներդրել բանակցային գործընթացում, մենք միանշանակ համագործակցում ենք Ռուսաստանի հետ այս խնդրի շուրջ, Մինսկի խմբի համանախագահները ներկա էին այս բանակցություններին, Ռուսաստանը հետաքրքրված է խնդրի լուծմամբ։ Անցյալում նախագահ Մեդվեդևի քայլերը այս ուղղությամբ չհանգեցրին ցանկալի արդյունքի , այժմ նախագահ Պուտինն է ջանքեր ներդնում այս ուղղությամբ, ԱՄՆ-ը պատրաստ է համագործակցել Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ խնդրի լուծման ուղղությամբ։
-Ռուսաստանը զենք է վաճառում կողմերին, Դուք համոզվա՞ծ եք, որ Ռուսաստանը հետաքրքրված չէ հակամարտության վերսկսմամբ։
-Ռուսաստանը հետաքրքրված չէ պատերազմի վերսկսմամբ, Ռուսաստանը հետաքրքրված է իրավիճակի կայունացմամբ։ Մենք համոզված ենք, որ Ռուսաստանը անկեղծ է մեզ հետ այս հարցում։ Մենք հավատացած ենք, որ ապրիլյան պատերազմը անտեսանելի ձեռքի գործ չէր։ Դեռ ավելին, Ռուսաստանը հնարավորինս թափանցիկ է այս գործընթացում։ Սա մի հարց է, որի շուրջ Ռուսաստանը, Ֆրանսիան և ԱՄՆ-ը հակասություններ չունեն։
-Նախատեսվո՞ւմ է նախագահների ևս մեկ հանդիպում, եթե այո, որոնք են բանակցային գործընթացի հաջորդ քայլերը։
-Հուսով եմ, որ նախագահները շուտով կրկին կհանդիպեն, նախնական պայմանավորվածություն դեռևս չկա։ Պահը հասունացել է, նախագահները բանակցում են, և մենք պետք է անենք հնարավոր ամեն ինչ, երկարատև համաձայնագիր հաստատելու համար։

Մեկնաբանություններ